هورمون AMH یکی از هورمون‌های مهم در سیستم تولید مثل انسان است که نقش کلیدی در تعیین وضعیت تخمدان‌ها و ظرفیت باروری زنان دارد. این هورمون به‌ویژه در بررسی توانایی باروری در زنان به‌عنوان یک شاخص برای تخمدان‌ها شناخته می‌شود. تغییرات سطح AMH می‌تواند اطلاعات زیادی درباره تخمک‌ها و وضعیت تخمدان‌ها به پزشکان ارائه دهد و از این رو، بررسی عوامل مختلفی که می‌توانند بر سطح این هورمون تأثیر بگذارند، اهمیت زیادی دارد. در این مقاله، به نقش تغذیه، شیردهی و سن در تغییرات هورمون AMH خواهیم پرداخت.

۱. AMH و عملکرد تخمدان‌ها

هورمون AMH توسط سلول‌های گرانولوزا در فولیکول‌های تخمدان تولید می‌شود و سطح آن می‌تواند نمایانگر ذخیره تخمدانی (تعداد تخمک‌ها) باشد. این هورمون به‌ویژه در دوران باروری در زنان بالا است و با افزایش سن کاهش می‌یابد. AMH به‌طور مستقیم بر رشد فولیکول‌ها تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل به‌عنوان یک ابزار برای ارزیابی ذخیره تخمدانی و توانایی باروری زنان استفاده می‌شود. سطح AMH به طور معمول از سن ۳۰ سالگی به بعد کاهش می‌یابد، که نشان‌دهنده کاهش تعداد تخمک‌ها و ظرفیت تخمدان‌ها برای تولید تخمک‌های سالم است.

۲. تأثیر سن بر سطح AMH

سن یکی از عوامل اصلی در تغییرات سطح هورمون AMH است. در طی سال‌های اولیه زندگی، سطح AMH در زنان پایین است و به تدریج در دوران بلوغ و اوایل دوران باروری افزایش می‌یابد. از سن ۳۰ سالگی به بعد، سطح AMH شروع به کاهش می‌کند، که این کاهش به‌طور معمول تا حدود سن ۴۰ سالگی ادامه دارد. این کاهش طبیعی در AMH نشان‌دهنده کاهش تدریجی تعداد فولیکول‌های فعال در تخمدان‌ها و کاهش ذخیره تخمدانی است. در واقع، زنان با سن بالاتر معمولاً سطح AMH پایین‌تری دارند و این می‌تواند نشان‌دهنده کاهش توانایی باروری آن‌ها باشد.

این کاهش سطح AMH به‌ویژه در زنانی که قصد بارداری دارند، اهمیت زیادی دارد. پزشکان معمولاً از آزمایش AMH برای پیش‌بینی قدرت باروری زنان استفاده می‌کنند. زنان با سطح پایین AMH ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش شانس بارداری مواجه شوند. همچنین، در برخی موارد، سطح پایین AMH می‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به مشکلاتی مانند تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) باشد.

۳. تأثیر تغذیه بر سطح AMH

تغذیه یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند تأثیر زیادی بر سطح هورمون AMH و ظرفیت باروری زنان داشته باشد. تغذیه مناسب و متعادل می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت تخمدان‌ها و عملکرد صحیح سیستم تولید مثل ایفا کند. در مقابل، تغذیه نامناسب، کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، و چاقی می‌توانند باعث تغییرات منفی در سطح هورمون AMH شوند.

۳.۱. نقش مواد مغذی

مواد مغذی مختلفی به‌ویژه ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توانند بر سطح AMH تأثیر بگذارند. به‌طور خاص، ویتامین D، اسید فولیک، و آنتی‌اکسیدان‌ها از جمله ترکیباتی هستند که می‌توانند به حفظ سطح سالم AMH کمک کنند. ویتامین D برای عملکرد درست تخمدان‌ها و تنظیم سطح هورمون‌ها اهمیت دارد و برخی از مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D ممکن است با کاهش سطح AMH و مشکلات باروری ارتباط داشته باشد. همچنین، کمبود آهن و اسید فولیک نیز می‌تواند به کاهش کیفیت تخمک‌ها و در نتیجه کاهش سطح AMH منجر شود.

۳.۲. تأثیر چاقی

چاقی یکی از عواملی است که می‌تواند تأثیر منفی بر سطح AMH و باروری زنان داشته باشد. زنان با وزن بالا معمولاً سطح AMH کمتری دارند و این ممکن است به دلیل اختلالات هورمونی ناشی از چاقی باشد. چاقی می‌تواند باعث تغییرات هورمونی شود که بر تولید AMH تأثیر می‌گذارد و منجر به کاهش ذخیره تخمدانی می‌شود. در مقابل، کاهش وزن و حفظ وزن سالم می‌تواند به بهبود سطح AMH و باروری کمک کند.

۳.۳. تأثیر رژیم‌های غذایی خاص

رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم‌های کم‌کربوهیدرات یا رژیم‌های حاوی پروتئین بالا می‌توانند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سطح AMH تأثیر بگذارند. به‌عنوان مثال، برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم‌های کم‌کربوهیدرات می‌توانند به بهبود ذخیره تخمدانی کمک کنند و سطح AMH را بهبود بخشند.

۴. تأثیر شیردهی بر سطح AMH

شیردهی نیز می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سطح هورمون AMH داشته باشد. در دوران شیردهی، سطح برخی از هورمون‌ها مانند پرولاکتین افزایش می‌یابد که می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر سطح AMH تأثیر بگذارد. به‌طور معمول، در دوران شیردهی، سطح AMH کاهش می‌یابد که این تغییرات به‌طور طبیعی در زنان اتفاق می‌افتد.

در طول دوره شیردهی، به دلیل افزایش تولید پرولاکتین (هورمون مسئول تولید شیر)، تخمک‌گذاری کاهش می‌یابد و این می‌تواند منجر به کاهش سطح AMH شود. همچنین، شیردهی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به کاهش ذخیره تخمدانی و کاهش سطح AMH شود، اگرچه این تغییرات در هر زن متفاوت است و بستگی به عوامل مختلفی مانند طول مدت شیردهی و وضعیت تغذیه دارد.

۵. نتیجه‌گیری

در مجموع، هورمون AMH یک شاخص مهم برای ارزیابی ذخیره تخمدانی و ظرفیت باروری در زنان است و تغییرات آن می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند سن، تغذیه و شیردهی قرار گیرد. سن به‌ویژه تأثیر عمده‌ای بر کاهش سطح AMH دارد، زیرا ذخیره تخمدانی با افزایش سن کاهش می‌یابد. تغذیه مناسب و متعادل می‌تواند به حفظ سطح AMH سالم کمک کند، در حالی که چاقی و رژیم‌های غذایی نامناسب ممکن است به کاهش آن منجر شوند. شیردهی نیز می‌تواند سطح AMH را کاهش دهد، اما تأثیر آن در هر زن متفاوت است. برای حفظ سلامت باروری، توصیه می‌شود که زنان به تغذیه سالم، حفظ وزن مناسب و مراجعه منظم به پزشک توجه داشته باشند تا از تغییرات منفی در سطح AMH و باروری جلوگیری کنند.